Όταν η βιώσιμη ανάπτυξη συναντά την ελληνική ευρηματικότητα, το αποτέλεσμα είναι… ένας ποδηλατόδρομος γεμάτος κάδους. Κυριολεκτικά.

Ο δήμος Χαλκιδέων προχώρησε πρόσφατα στην κατασκευή ενός ολοκαίνουργιου ποδηλατόδρομου. Στόχος; Η προώθηση της ήπιας μετακίνησης, της οικολογικής συνείδησης και της βελτίωσης της καθημερινότητας των πολιτών. Ή έτσι φαινόταν, μέχρι τη στιγμή που η εικόνα του ολοκληρωμένου έργου έκανε τον γύρο του διαδικτύου.

Γιατί στο τέλος της διαδρομής –και στην κυριολεξία πάνω στη διαδρομή– οι χρήστες του ποδηλατόδρομου δεν συναντούν ασφάλεια, σήμανση ή κάποιο όμορφο σημείο στάσης. Αντί αυτών, βλέπουν μια στοίχιση κάδων απορριμμάτων. Ναι, ο ολοκαίνουργιος ποδηλατόδρομος της Χαλκίδας μεταμορφώθηκε σε αυτό που εύστοχα αποκαλείται πλέον “καδοσκουπιδόδρομος”.

Η πατέντα που δεν περιμέναμε

Αυτό που σε άλλες χώρες θα θεωρούνταν αστοχία σχεδιασμού, στην Ελλάδα αναδεικνύεται σχεδόν σε έργο τέχνης. Κάδοι απορριμμάτων –και μάλιστα ανακύκλωσης– τοποθετήθηκαν με ακρίβεια πάνω στο ποδηλατικό δίκτυο. Η καινοτομία εδώ δεν είναι η ύπαρξή τους, αλλά το σημείο: πάνω στον διάδρομο που (θεωρητικά) προορίζεται για ασφαλή διέλευση ποδηλάτων.

Και ενώ οι πολίτες έσπευσαν να σχολιάσουν το έργο ως ακόμη ένα παράδειγμα προχειρότητας ή «έργου-βιτρίνας», η εικόνα αυτή ανοίγει μια βαθύτερη συζήτηση για τη λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα, την αστική αισθητική, και την ουσία πίσω από κάθε δημόσιο έργο.

Έργο με σκοπό ή έργο για τις εντυπώσεις;

Δεν είναι η πρώτη φορά που ποδηλατόδρομοι κατασκευάζονται χωρίς πραγματική μελέτη για τη χρήση και τη βιωσιμότητά τους. Σε πολλές πόλεις της χώρας, οι διάδρομοι αυτοί είτε καταλήγουν απότομα στο κενό είτε μετατρέπονται ταχύτατα σε χώρους στάθμευσης ή πεζοδρόμια. Η περίπτωση της Χαλκίδας όμως, ξεπερνά τις προσδοκίες: συνδυάζει τον συμβολισμό ενός οικολογικού έργου με την… ανακύκλωση της αστοχίας.

Οι κάδοι στο κέντρο της ποδηλατικής διαδρομής δεν είναι απλώς εμπόδιο. Είναι μια άτυπη δήλωση: η πρόθεση υπάρχει, αλλά η εκτέλεση παραμένει ατελής. Το αποτέλεσμα είναι ένας χώρος που υπονομεύει τον ίδιο του τον σκοπό.

Το χιούμορ πίσω από την απογοήτευση

Δεν είναι τυχαίο που το διαδίκτυο γέμισε με σατιρικά σχόλια και memes. Οι πολίτες έχουν μάθει πια να αναγνωρίζουν πότε ένα έργο εξυπηρετεί πραγματικές ανάγκες και πότε πρόκειται για ένα ακόμα «κουτί που έπρεπε να τσεκαριστεί». Ο “καδοσκουπιδόδρομος” μετατράπηκε σε σύμβολο της καθημερινής ελληνικής πραγματικότητας: πολλά υποσχόμενη, αλλά τελικά… γεμάτη κάδους.

Γιατί έχει σημασία

Η περίπτωση της Χαλκίδας δεν αφορά μόνο έναν τοπικό δήμο. Είναι ενδεικτική μιας γενικότερης τάσης στους ΟΤΑ της χώρας: έργα που ξεκινούν με ευρωπαϊκές προδιαγραφές, αλλά ολοκληρώνονται με ελληνικούς αυτοσχεδιασμούς. Και ενώ η σάτιρα έχει τη θέση της, δεν πρέπει να μας αποσπά από τη σοβαρή ανάγκη για αστικό σχεδιασμό που σέβεται τον πολίτη, τον χώρο και το περιβάλλον.

Ο “καδοσκουπιδόδρομος” της Χαλκίδας θα μπορούσε να διδάσκεται ως παράδειγμα προς αποφυγή ή –για τους πιο τολμηρούς– ως case study καλλιτεχνικού ακτιβισμού. Όπως και να τον δει κανείς, ένα είναι σίγουρο: δεν περνάει απαρατήρητος. Και αυτό, από μόνο του, είναι ίσως το μεγαλύτερο κατόρθωμα του έργου.

Η Ελλάδα μπορεί να καινοτομεί. Το ζήτημα είναι να ξέρει και γιατί.

Συντάκτρια  Δέσποινα Μπλάτζα-https://morfeszois.com/