Η επίγνωση ως πύλη στην ελευθερία

Ο Thomas Merton είπε: «Η επίγνωση είναι η αρχή της ελευθερίας. Αλλά η ελευθερία κουβαλά ευθύνη και πόνο.»
Η φράση αυτή συνοψίζει την ουσία της εσωτερικής αναζήτησης: η αυτογνωσία ανοίγει δρόμους προς μια πιο αυθεντική ζωή, αλλά παράλληλα αποκαλύπτει βάρη που συχνά δεν είναι εύκολα να κουβαλήσουμε.

Η επίγνωση δεν είναι πάντα φως. Είναι και σκοτάδι. Όσοι έχουν περπατήσει τα μονοπάτια της ενδοσκόπησης γνωρίζουν ότι η αυτογνωσία δεν φέρνει μόνο λύτρωση, αλλά και την κόπωση μιας αδιάκοπης αναμέτρησης με τον εαυτό.

Η κούραση της αυτογνωσίας

Η κόπωση της επίγνωσης είναι λεπτή, υπαρξιακή. Προκύπτει όταν κάθε σκέψη και συναίσθημα περνά μέσα από το φίλτρο της ανάλυσης.
Η ζωή τότε χάνει την αμεσότητά της – ο άνθρωπος γίνεται θεατής του εαυτού του αντί να βιώνει την ίδια τη ζωή.

Ο Carl Jung τόνιζε πως «το δέντρο που θέλει να φτάσει στον ουρανό πρέπει να απλώσει τις ρίζες του στην κόλαση». Αυτό είναι το παράδοξο της αυτογνωσίας: όσο βαθύτερα κοιτάς, τόσο πιο βαρύ γίνεται το ταξίδι.

Το συναισθηματικό φορτίο της επίγνωσης

Η συνεχής αυτοπαρατήρηση φέρνει μαζί της και μια βαθιά ενσυναίσθηση. Όμως, αυτή η ενσυναίσθηση συχνά συνοδεύεται από πόνο.
Δεν μπορείς πλέον να δεις την οργή χωρίς να αναγνωρίσεις τις πληγές πίσω της. Δεν μπορείς να χαρείς χωρίς να αναρωτηθείς «από πού προέρχεται αυτή η χαρά;».

Η Βουδιστική παράδοση μιλά για τον κίνδυνο του «πνευματικού εγώ»: εκείνος που επιδιώκει συνεχώς το φως, ξεχνά να ζήσει. Αυτό το βάρος της αυτογνωσίας δεν είναι απλώς διανοητικό· είναι υπαρξιακό.

Το παράδοξο του φωτός

Η αυτογνωσία είναι φακός που φωτίζει κάθε γωνιά της ψυχής. Μαζί με το φως, όμως, εμφανίζονται και οι σκιές.
Η συνεχής συνειδητότητα φέρνει ευθύνη: να ζεις με αλήθεια, με συνέπεια, χωρίς υπεκφυγές. Αυτή η υπαρξιακή αγρύπνια μπορεί να κουράσει.

Οι Στωικοί δίδαξαν πως η γαλήνη δεν έρχεται από την αδιάκοπη ανάλυση, αλλά από την αποδοχή. Δεν χρειάζεται όλα να τα εξηγήσουμε. Μερικές φορές η σοφία βρίσκεται στην απλότητα.

Πώς να βρεις ισορροπία

Η λύση δεν είναι να εγκαταλείψουμε την αυτογνωσία, αλλά να της δώσουμε ρυθμό και όρια. Όπως δεν κοιτάς τον ήλιο συνεχώς, έτσι και η ψυχή δεν αντέχει το φως χωρίς διαλείμματα.

• Διαλογισμός: επαναφέρει το κέντρο.

• Επαφή με τη φύση: γειώνει και χαρίζει ανάσα.

• Μικρές χαρές: καφές στο παράθυρο, περπάτημα χωρίς σκέψεις.

• Σιωπή: λιγότερη ανάλυση, περισσότερη βίωση.

Ο Ταόισμος μας θυμίζει τη σοφία του νερού: δεν αντιστέκεται, αλλά ρέει. Έτσι και η ζωή χρειάζεται λιγότερη ερμηνεία και περισσότερη ροή.

Ο δρόμος της επιστροφής στον εαυτό

Η αυτογνωσία είναι επιστροφή, αλλά όχι γραμμική. Είναι κύκλος. Δεν φέρνει πάντα κάθαρση, αλλά χαρίζει κάτι ανεκτίμητο: την αυθεντικότητα.

Η χαρά δεν χρειάζεται ερμηνεία. Χρειάζεται χώρο. Γεννιέται από την εγγύτητα με τη ζωή, από τη μυρωδιά του καφέ, από το φως του ήλιου, από τις στιγμές που ο νους παύει να παρατηρεί και απλώς αφήνεται στο «τώρα».

Η επίγνωση είναι το πρώτο βήμα προς την ελευθερία, αλλά φέρνει μαζί της ευθύνη και πόνο. Η πρόκληση είναι να μάθουμε να ισορροπούμε ανάμεσα στην ανάλυση και στη βίωση, στο φως και στη σκιά.

Η ελευθερία δεν χαρίζεται· κατακτάται. Και η αληθινή ελευθερία δεν βρίσκεται μόνο στη γνώση, αλλά και στη γενναία αποδοχή της ζωής όπως είναι.

Θέλεις περισσότερα άρθρα;  Ακολούθησέ μας στο https://www.facebook.com/profile.php?id=61574820057874  και το https://www.instagram.com/morfeszois/  για να μη χάνεις τίποτα!

Αν αυτό το άρθρο σου άνοιξε νέους τρόπους σκέψης, συνέχισε να εξερευνάς τον κόσμο των εναλλακτικών ιδεών μέσα από τις υπόλοιπες σελίδες της κατηγορίας  https://morfeszois.com/katigories/enallaktika/

Συντάκτρια  Δέσποινα Μπλάτζα https://morfeszois.com/