Η Σιωπή που Γίνεται Πολιτική Στάση

Σε εποχές αβεβαιότητας, κοινωνικής πόλωσης και πολιτικής οπισθοδρόμησης, η φωνή των διανοουμένων θα έπρεπε να λειτουργεί ως ηθική πυξίδα και προειδοποιητικός μηχανισμός απέναντι στη φθορά των θεσμών.
Κι όμως, συχνά παρατηρείται μια εκκωφαντική σιωπή. Δεν μιλάμε μόνο για ακαδημαϊκούς και ειδικούς, αλλά για κάθε άνθρωπο που διαθέτει την ικανότητα και την ευθύνη της κριτικής σκέψης. Αυτή η σιωπή δεν είναι ουδέτερη· είναι επιτελεστική και έχει συνέπειες.

Όταν Λείπει η Κριτική Φωνή

Η απουσία κριτικής φωνής ενισχύει τον αυταρχισμό, κανονικοποιεί την παραβίαση δικαιωμάτων και σβήνει το δημόσιο ήθος.
Η ευθύνη δεν βαραίνει μόνο τους διανοούμενους· και ο απλός πολίτης που εθίζεται στην απάθεια γίνεται μέρος αυτής της σιωπής.

Η Διανόηση ως Ηθικός Φρουρός

Ο διανοούμενος δεν είναι απλώς τίτλοι και πανεπιστημιακές έδρες. Μπορεί να είναι ένας δάσκαλος, ένας ποιητής, ένας τεχνίτης που παρεμβαίνει με σκέψη και ευθύνη.
Όπως έλεγε ο Σαρτρ, «ο διανοούμενος είναι εκείνος που παίρνει θέση όταν η κοινωνία παραπαίει».
Η σιωπή είναι πολιτική στάση. Σήμερα, παρά τις δυσκολίες — εργασιακή ανασφάλεια, ψηφιακή κόπωση, υπερέκθεση — η ευθύνη να μιλήσουμε όταν οι θεσμοί κλονίζονται παραμένει ακέραιη.

Ιστορικά Μαθήματα από τη Σιωπή

1. Δημοκρατία της Βαϊμάρης και Άνοδος του Ναζισμού

Στη Γερμανία του Μεσοπολέμου, μεγάλο μέρος της διανόησης σιώπησε, αφήνοντας χώρο στη ρητορική του μίσους. Το αποτέλεσμα ήταν η άνοδος του Χίτλερ και η κατάρρευση της δημοκρατίας.

2. Η Ελλάδα της Χούντας και της Μεταπολίτευσης

Κατά τη δικτατορία (1967–1974), αρκετοί διανοούμενοι σιώπησαν, άλλοι όμως — όπως ο Ρίτσος και ο Θεοδωράκης — αντιστάθηκαν. Η μεταπολίτευση έφερε άνθιση του δημόσιου λόγου, αλλά και σταδιακή απομάκρυνση της διανόησης από τα μεγάλα κοινωνικά ζητήματα.

3. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι

Στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, πολλές διανοητικές ελίτ δίστασαν να καταγγείλουν εγκλήματα πολέμου. Η καθυστερημένη αφύπνιση άφησε βαθιά τραύματα στις κοινωνίες.

Ο διανοούμενος δεν μπορεί να δράσει σε κενό. Χρειάζεται μια κοινωνία πολιτών που αντιδρά στην αδικία.
Η φράση «όλοι ίδιοι είναι» τρέφει τον αυταρχισμό. Η αδιαφορία δεν είναι ουδέτερη· είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο οικοδομείται η βία.

Η εποχή της υπερπληροφόρησης απαιτεί πνευματικό λόγο καθαρό, κατανοητό και χωρίς ελιτισμό. Ο διανοούμενος πρέπει να είναι παρών σε σχολεία, εφημερίδες, διαδικτυακά φόρουμ, δημόσιες συζητήσεις.
Δεν χρειάζεται να καθοδηγεί· χρειάζεται να εμπνέει, να φωτίζει και να θυμίζει.

Η Σιωπή Δεν Είναι Αθώα

Η ιστορία μάς διδάσκει ότι η σιωπή έχει κόστος. Όταν λείπει ο λόγος, τον χώρο καταλαμβάνει η προπαγάνδα και το ψέμα.
Η έξοδος από αυτή τη σιωπή απαιτεί θάρρος, μνήμη και επίγνωση του κινδύνου.
Η σιωπή μπορεί να είναι βολική — αλλά το τίμημά της είναι η επανάληψη των λαθών του παρελθόντος.

Θέλεις περισσότερα άρθρα;  Ακολούθησέ μας στο https://www.facebook.com/profile.php?id=61574820057874  και το https://www.instagram.com/morfeszois/  για να μη χάνεις τίποτα!

Αν αυτή η είδηση σε άγγιξε, συνέχισε να ανακαλύπτεις τον κόσμο μέσα από τις υπόλοιπες σελίδες της κατηγορίας   https://morfeszois.com/katigories/kosmos/

Συντάκτρια  Δέσποινα Μπλάτζα –https://morfeszois.com/