Στους πρόποδες των βουνών, ανάμεσα σε δάση, πέτρινες βρύσες και ξεχασμένα καφενεία, η καθημερινότητα στα ελληνικά χωριά μοιάζει με καρτ ποστάλ από μια άλλη εποχή. Όμως πίσω από την ήρεμη εικόνα κρύβεται μια σκληρή πραγματικότητα: αυτά τα χωριά σβήνουν. Οι φωνές λιγοστεύουν, τα σπίτια ερημώνουν και οι μέρες κυλούν πιο αργά, σαν να αρνούνται να υποταχθούν στο ρολόι του σύγχρονου κόσμου.

Οι τελευταίοι κάτοικοι

Σε πολλά χωριά, οι μόνιμοι κάτοικοι μετριούνται στα δάχτυλα. Οι περισσότεροι είναι ηλικιωμένοι που επιμένουν να ζουν εκεί, όχι από ανάγκη, αλλά από βαθιά σύνδεση με τον τόπο. Ξυπνούν νωρίς, ανάβουν τη σόμπα με ξύλα, ποτίζουν τον μικρό τους κήπο και πηγαίνουν στο καφενείο – αν υπάρχει ακόμα. Ο ήχος της τηλεόρασης μπερδεύεται με το κελάηδισμα των πουλιών και η μέρα κυλά με απλότητα, αλλά και μοναξιά.

«Εδώ γεννηθήκαμε, εδώ θα φύγουμε», λέει ο κύριος Γιώργος, 85 ετών, από ένα μικρό χωριό στην Ευρυτανία. «Τα παιδιά μας είναι στην Αθήνα και στο εξωτερικό. Εμείς κρατάμε το σπίτι ανοιχτό.»

Η σιωπή των σχολείων και των πλατειών

Τα σχολεία έκλεισαν, οι παιδικές φωνές χάθηκαν, οι πλατείες άδειασαν. Τα χωριά που άλλοτε έσφυζαν από ζωή, με πανηγύρια, τραγούδια και παιχνίδια, σήμερα φιλοξενούν σιωπή. Ο κοινωνικός ιστός αποδυναμώθηκε – κι αυτό δεν αφορά μόνο την απογραφή. Είναι μια πολιτισμική απώλεια.

Η καθημερινότητα άλλαξε δραματικά μέσα σε δύο γενιές. Από την αυτάρκεια της γεωργίας και της κοινότητας, περάσαμε στην αστικοποίηση, στην τεχνολογία και στην αποξένωση. Οι παλιές συνήθειες, όπως το ψήσιμο στο ξυλόφουρνο, το μαζικό ράψιμο στα σπίτια, οι δουλειές της αυλής, δίνουν πλέον τη θέση τους σε αναμνήσεις.

Το καλοκαίρι και οι επιστροφές

Κάθε καλοκαίρι όμως, για λίγο, τα χωριά ξαναζωντανεύουν. Οι απόδημοι επιστρέφουν, ανοίγουν τα πατρικά σπίτια, οργανώνουν πανηγύρια, αναζητούν τις ρίζες τους. Είναι η στιγμή που το παρελθόν και το παρόν συναντιούνται. Τα παιδιά παίζουν ξανά στα σοκάκια, οι φούρνοι ζωντανεύουν, τα καφενεία γεμίζουν.

Όμως αυτή η αναγέννηση είναι προσωρινή. Μόλις περάσει ο Αύγουστος, η ζωή υποχωρεί πάλι. Και οι μόνιμοι επιστρέφουν στη σιωπή.

Το παρελθόν επιμένει

Παρά την εγκατάλειψη, αυτά τα χωριά κουβαλούν ιστορία, μνήμη και ταυτότητα. Οι πέτρες στους τοίχους, τα στενά δρομάκια, τα ξωκλήσια και τα έθιμα μιλούν μια γλώσσα που δεν θέλει να σβήσει. Κάποιοι νέοι, λίγοι αλλά παθιασμένοι, επιχειρούν να επιστρέψουν – άλλοι για να ζήσουν πιο ήρεμα, άλλοι για να δημιουργήσουν, να επενδύσουν στον τουρισμό ή στην αγροτική παραγωγή.

Η καθημερινή ζωή στα ελληνικά χωριά που σβήνουν είναι μια πράξη αντίστασης. Όσο υπάρχουν έστω και λίγοι που ανάβουν φως στο πατρικό τους, που φροντίζουν τον κήπο, που βάζουν ξανά τραπέζι κάτω από τα πλατάνια, το παρελθόν επιμένει – και με κάποιο τρόπο, συνεχίζει να μας περιμένει.

Συντάκτρια  Δέσποινα Μπλάτζα –https://morfeszois.com/