Οι παπαγάλοι και το μυστήριο της ομιλίας τους: Καταλαβαίνουν τι λένε;

Οι παπαγάλοι μάς συναρπάζουν εδώ και αιώνες. Η ικανότητά τους να μιμούνται την ανθρώπινη φωνή προκαλεί ενθουσιασμό, περιέργεια – αλλά και ένα μεγάλο ερώτημα: γνωρίζουν τι λένε ή απλώς επαναλαμβάνουν ήχους χωρίς νόημα;

Η φωνή του παπαγάλου: Παιχνίδι ή επικοινωνία;

Οι παπαγάλοι είναι πλάσματα με υψηλή κοινωνική νοημοσύνη. Στο φυσικό τους περιβάλλον, χρησιμοποιούν ήχους και κραυγές για να διατηρούν τις σχέσεις τους, να σηματοδοτούν κινδύνους ή να επιβεβαιώνουν την παρουσία τους στην ομάδα. Όταν όμως ζουν κοντά σε ανθρώπους, το ένστικτο για επικοινωνία δεν σβήνει – απλώς αλλάζει μορφή. Αντί για τις φωνές του τροπικού δάσους, ακούν λέξεις, μουσικές, ήχους της πόλης. Κι αυτοί οι ήχοι γίνονται το νέο τους λεξιλόγιο.

Τι λέει η επιστήμη;

Οι επιστήμονες έχουν κάνει άλματα στην κατανόηση του φαινομένου. Ο νευροεπιστήμονας Erik Jarvis, από το Πανεπιστήμιο Duke, ανακάλυψε ότι οι παπαγάλοι έχουν στον εγκέφαλό τους ένα εξαιρετικά εξελιγμένο «σύστημα τραγουδιού». Περιλαμβάνει όχι μόνο τον εσωτερικό πυρήνα που υπάρχει σε όλα τα κελαηδιστικά πουλιά, αλλά και έναν εξωτερικό δακτύλιο – μοναδικό στους παπαγάλους. Αυτό το σύστημα τούς επιτρέπει να μαθαίνουν και να μιμούνται σύνθετους ήχους, όπως την ανθρώπινη ομιλία.

Κατανόηση ή αυτοματισμός;

Αν και εντυπωσιάζουν, οι περισσότεροι παπαγάλοι δεν κατανοούν το πλήρες νόημα των λέξεων που λένε. Αντί για συνειδητή κατανόηση, συνδέουν ήχους με γεγονότα, αντιδράσεις ή συναισθήματα. Ένας παπαγάλος που λέει «γεια» δεν ξέρει απαραίτητα τι σημαίνει η λέξη· ξέρει, όμως, ότι η φράση προκαλεί προσοχή, χαμόγελα ή χάδια. Αυτή η σύνδεση – αν και μη λεκτική – είναι δείγμα μιας άλλης μορφής κατανόησης: συναισθηματικής και εμπειρικής.

Όταν η εξαίρεση αποδεικνύει τον κανόνα

Ο πιο διάσημος παπαγάλος του κόσμου, ο Άλεξ, ένας Αφρικανικός γκρι παπαγάλος, άλλαξε τα δεδομένα. Η επιστήμονας Irene Pepperberg αφιέρωσε πάνω από 30 χρόνια μελέτης στον Άλεξ, αποδεικνύοντας πως μπορούσε να αναγνωρίζει χρώματα, σχήματα, ποσότητες και να απαντά με νόημα. Όταν του ζητούσαν να ξεχωρίσει το κόκκινο αντικείμενο ανάμεσα σε πράσινα, το έκανε με ακρίβεια. Όταν τον ρωτούσαν «πόσα μπλε;», μετρούσε σωστά. Δεν ήταν απλώς μίμηση – ήταν κατανόηση βασικών εννοιών.

Τι σημαίνει αυτό για εμάς;

Οι παπαγάλοι, παρότι στις περισσότερες περιπτώσεις λειτουργούν με βάση τη μίμηση, είναι εξαιρετικά ευφυή πλάσματα. Η ικανότητά τους να παρατηρούν, να συνδέουν εμπειρίες με ήχους και να προσαρμόζονται στο περιβάλλον τους αποδεικνύει ότι δεν είναι απλοί «μιμητές». Είναι ερευνητές του κόσμου γύρω τους, με έναν δικό τους τρόπο να τον κατανοούν.

Για όποιον έχει έναν παπαγάλο στο σπίτι ή απλώς θαυμάζει αυτά τα υπέροχα πουλιά, η απάντηση δεν είναι απλή. Όχι, οι περισσότεροι παπαγάλοι δεν ξέρουν ακριβώς τι λένε. Αλλά ναι – καταλαβαίνουν πολύ περισσότερα απ’ όσα φανταζόμαστε.

Συντάκτρια  Δέσποινα Μπλάτζα –https://morfeszois.com/