Η φράση «Ἕκαστος τόπος ἔχει τὴν πληγήν του — ἡ Ἀγγλία τὴν ὁμίχλη, ἡ Αἴγυπτος τὰς ὀφθαλμίας, ἡ Βλαχία τὰς ἀκρίδας, ἡ Ἑλλάς τοὺς Ἕλληνας» μοιάζει σκληρή, σχεδόν αυτοσαρκαστική. Κι όμως, μέσα της κρύβει μια διαχρονική αλήθεια, που δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, αλλά κάθε λαό που κουβαλά την ταυτότητά του σαν δίκοπο μαχαίρι: περήφανα και επίπονα.

Ας το ξετυλίξουμε.

Η ειρωνεία της οικειότητας

Η φράση αποδίδεται στον Ροΐδη, αλλά έχει ειπωθεί και από τον Παλαμά, από τον Σεφέρη, από γενιές που ήρθαν και έφυγαν βλέποντας το ίδιο μοτίβο να επαναλαμβάνεται: ο Έλληνας γίνεται συχνά το εμπόδιο του ίδιου του του τόπου. Όχι γιατί δεν αγαπά την πατρίδα του, αλλά γιατί πολλές φορές τη βλέπει σαν ιδιοκτησία – όχι σαν ευθύνη.

Η αυτοκριτική είναι από τις πιο ώριμες μορφές αγάπης. Και στην περίπτωση αυτή, γίνεται αφορμή για βαθύτερο στοχασμό: μήπως όσα κατηγορούμε στους άλλους τα κάνουμε κι εμείς; Μήπως τα «πληγώνω» και «ανήκω» είναι έννοιες που συνυπάρχουν;

Η πληγή της Ελλάδας: Ο εαυτός της

Αν δεχτούμε ότι η Ελλάδα πληγώνεται από τους ίδιους τους ανθρώπους της, πρέπει να αναρωτηθούμε πώς ακριβώς το κάνουμε:

• Με τη βιασύνη να γκρεμίσουμε αντί να χτίσουμε;

• Με την καχυποψία και τη μικροψυχία που στραγγίζουν κάθε συλλογική προσπάθεια;

• Με τον ατομισμό που μεταφράζει την ελευθερία ως ασυδοσία;

• Με την απουσία σεβασμού για τον δημόσιο χώρο, τον διάλογο, τη διαφορετικότητα;

Δεν είναι όλοι οι Έλληνες έτσι. Αλλά οι πληγές δεν χρειάζονται πλειοψηφίες για να ματώσουν. Αρκεί η επανάληψη, η αδιαφορία, η σιωπηρή αποδοχή.

Η φωτεινή πλευρά του τραύματος

Κι όμως, κάθε πληγή είναι και μια υπενθύμιση ότι το σώμα ζει. Ότι αντιδρά. Ότι υπάρχει ελπίδα θεραπείας.

Ο Έλληνας που σήμερα κατακρίνεται, είναι και ο ίδιος που κράτησε τον πολιτισμό, που γέννησε ιδέες, που αντιστάθηκε, που σήκωσε κεφάλι. Η σκιά του δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς φως. Και η φράση δεν είναι καταδίκη – είναι πρόκληση. Να δούμε τον εαυτό μας όχι με μίσος ή οίκτο, αλλά με ειλικρίνεια.

Τι σημαίνει να αγαπάς την Ελλάδα;

Ίσως το πραγματικό πατριωτικό καθήκον δεν είναι η υπερηφάνεια, αλλά η συνείδηση. Όχι να λέμε ότι «η Ελλάδα δεν πεθαίνει ποτέ», αλλά να ρωτάμε καθημερινά: εγώ τι κάνω για να μην την πληγώνω;

Αν κάθε τόπος έχει την πληγή του, τότε ίσως η ελπίδα είναι να γίνουμε το γιατρικό. Να δούμε τι δεν πάει καλά και να μη γυρίσουμε το βλέμμα. Να σεβαστούμε τον τόπο μας όπως θα θέλαμε να μας σεβαστεί κι εκείνος.

Ναι, η Αγγλία έχει την ομίχλη, η Αίγυπτος τις οφθαλμίες, η Βλαχία τις ακρίδες. Αλλά εμείς έχουμε κάτι πιο σύνθετο: τους εαυτούς μας. Κι αυτό μπορεί να είναι πληγή – ή μπορεί να είναι η αρχή της θεραπείας.

Το ερώτημα είναι πάντα ανοιχτό. Κι η απάντηση δεν θα έρθει από τις λέξεις, αλλά από τις πράξεις.

Συντάκτρια  Δέσποινα Μπλάτζα –https://morfeszois.com/