Η Black Friday έχει γίνει παγκόσμιο φαινόμενο, με διαφημίσεις, email και social media να κατακλύζουν καθημερινά τις οθόνες μας. Ακόμη και αν δεν χρειαζόμαστε τίποτα, η παρόρμηση για αγορές είναι σχεδόν ακατανίκητη. Τι συμβαίνει στον εγκέφαλό μας και πώς επηρεάζει την ψυχική μας υγεία;

Γιατί η Black Friday μας φαίνεται ακαταμάχητη

Η προσδοκία των προσφορών ενεργοποιεί το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου. Σύμφωνα με την Dr. Emma Hepburn, κλινική ψυχολόγο, «το σύστημα ανταμοιβής μας διεγείρεται περισσότερο από την αναμονή της ανταμοιβής παρά από την ίδια την ανταμοιβή». Δηλαδή, η έντονη προσμονή για προσφορές μπορεί να μας οδηγήσει σε παρορμητικές αγορές.

Η ψυχολογική πίεση ενισχύεται από τη στρατηγική έλλειψης: όταν θεωρούμε ότι ένα προϊόν είναι περιορισμένο, το εκτιμούμε περισσότερο, αυξάνοντας τις πιθανότητες να το αγοράσουμε άσχετα με τις πραγματικές ανάγκες μας.

Η Black Friday και ο εγκέφαλος

Μελέτες δείχνουν ότι οι καταναλωτές βιώνουν έντονο ενθουσιασμό, στρες και FOMO (fear of missing out). Έρευνα του 2021 έδειξε ότι περίπου οι μισοί από 385 συμμετέχοντες ψωνίζουν τη Black Friday κυρίως για ηλεκτρονικά και ρούχα, όχι επειδή τα χρειάζονται, αλλά λόγω των ειδικών προσφορών.

Η ψυχολογική πίεση αυξάνει επίσης την ορμονική δραστηριότητα, με συνέπειες στον εγκέφαλο και τη διάθεση:

• Κορτιζόλη: Η ορμόνη του στρες αυξάνεται πριν και κατά τη διάρκεια των αγορών, προκαλώντας άγχος και ευερεθιστότητα.

• Αδρεναλίνη: Η ένταση του ανταγωνισμού και η ανάγκη γρήγορης αγοράς ενεργοποιεί την αντίδραση μάχης ή φυγής.

• Οξυτοκίνη: Η αίσθηση ικανοποίησης από την αγορά συνδέεται με θετικά συναισθήματα.

• Ενδορφίνες: Αν χάσουμε μια προσφορά, οι ενδορφίνες μειώνουν την απογοήτευση.

• Σεροτονίνη: Μετά τη Black Friday, βοηθά στην αποκατάσταση της ψυχικής ισορροπίας.

• Ντοπαμίνη: Η «ορμόνη της ευχαρίστησης» ενισχύει την ικανοποίηση από κάθε αγορά.

Η υπερβολική διέγερση αυτών των ορμονών μπορεί να οδηγήσει σε στρες, παρορμητικές αγορές και μακροπρόθεσμα σε συνήθειες που επηρεάζουν την ψυχική ισορροπία.

Πώς να αποφύγετε τις παρορμητικές αγορές

Οι ειδικοί δίνουν πρακτικές συμβουλές για συνειδητή αγοραστική συμπεριφορά:

1. Δημιουργήστε εμπόδια:
   Αφαιρέστε αποθηκευμένες κάρτες και εφαρμογές αγορών, ώστε να σκεφτείτε πριν πατήσετε «αγορά». Η Dr. Hepburn τονίζει ότι «όσο περισσότερα βήματα απαιτούνται, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχετε να σκεφτείτε αν πραγματικά το χρειάζεστε».

2. Ελέγξτε τις προσφορές:
   Ορισμένες εκπτώσεις δεν είναι πραγματικές ευκαιρίες. Ο Mat Megens, ειδικός οικονομικής διαχείρισης, προειδοποιεί ότι αξίζει να συγκρίνετε πριν αποφασίσετε.

3. Συγκρίνετε τιμές και αποφύγετε το FOMO:
   Παρατηρήστε αν χρησιμοποιούνται ψυχολογικές τεχνικές όπως χρονομετρητές αντίστροφης μέτρησης ή μηνύματα τύπου «μόνο λίγα προϊόντα απομένουν». Η coach θετικής ψυχολογίας Dawn Baxter συμβουλεύει: «Αναγνωρίστε τις παγίδες του μάρκετινγκ και μην παρασυρθείτε».

Η Black Friday ενεργοποιεί στοχευμένα τον εγκέφαλο και τις ορμόνες μας, δημιουργώντας έντονα συναισθήματα και παρορμητικές αγορές. Με ενημέρωση, προσοχή και απλές στρατηγικές, μπορούμε να προστατεύσουμε την ψυχική μας υγεία και να ψωνίσουμε συνειδητά, απολαμβάνοντας τις προσφορές χωρίς άγχος.

Αν αυτό το άρθρο σου άνοιξε νέους τρόπους σκέψης, συνέχισε να εξερευνάς τον κόσμο των εναλλακτικών ιδεών μέσα από τις υπόλοιπες σελίδες της κατηγορίας  https://morfeszois.com/katigories/enallaktika/

Θέλεις περισσότερα άρθρα;  Ακολούθησέ μας στο https://www.facebook.com/profile.php?id=61574820057874  και το https://www.instagram.com/morfeszois/  για να μη χάνεις τίποτα!

Συντάκτρια  Δέσποινα Μπλάτζα https://morfeszois.com/