Η φιλοξενία αποτελούσε βασικό θεσμό στον Πόντο, διατηρώντας μια ιδιαίτερη θέση στον πολιτισμό και τη λαογραφία της περιοχής. Οι Πόντιοι αντιμετώπιζαν τη φιλοξενία ως ιερή υποχρέωση, που όχι μόνο τιμούσε τον φιλοξενούμενο, αλλά ενίσχυε και τους δεσμούς της κοινότητας. Το φιλόξενο πνεύμα τους, που συχνά συνόδευε την προθυμία και τη γενναιοδωρία, αναδείκνυε τη βαθιά ανθρωπιά και τη σημασία της αλληλεγγύης σε δύσκολες εποχές.

Η Φιλοξενία στα Κοτύωρα

Η ζωή στον Πόντο, γεμάτη από ταξίδια, εμπόριο και συχνά διωγμούς, τους έκανε ανθρώπους σε ανάγκη για στέγη και βοήθεια. Η φιλοξενία ήταν ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπιζαν αυτές τις προκλήσεις, προσφέροντας καταφύγιο όχι μόνο σε φίλους και γνωστούς αλλά και σε εντελώς άγνωστους ανθρώπους.

Στα Κοτύωρα, μια από τις σημαντικές ποντιακές πόλεις, η φιλοξενία ήταν εξίσου σημαντική.  Παρόλο που τα ξενοδοχεία και οι οργανωμένοι ξενώνες ήταν ελάχιστα, τα σπίτια των Ρωμιών ήταν πάντα ανοιχτά για τους ξένους. Οι κάτοικοι υποδέχονταν πρόθυμους χωρικούς από άλλες περιοχές, όπως η Κερασούντα, η Φάτσα ή η Οινόη, που κατέβεναν στα Κοτύωρα για πανηγύρια, εργασία ή διεκπεραίωση υποθέσεων.

Κατά τη διάρκεια των πανηγυριών, ιδιαίτερα στη γιορτή της Υπαπαντής, όλες οι οικογένειες έπαιρναν ξένους από την εκκλησία στα σπίτια τους. Ήταν μια έμπρακτη έκφραση αλληλεγγύης, όπου οι οικογένειες προετοίμαζαν εκλεκτά γεύματα και φιλοξενούσαν τους επισκέπτες με ευχαρίστηση. Συχνά, η εκκλησία αναλάμβανε τη διοργάνωση γευμάτων για όλους, στρώνοντας τραπέζια στην αυλή ή στον νάρθηκα της εκκλησίας, προσφέροντας ζεστό φαγητό σε ξένους και ντόπιους.

Καθημερινές Πτυχές της Φιλοξενίας

Η φιλοξενία στα ποντιακά σπίτια δεν περιορίζεται μόνο στις γιορτές. Όσοι επισκέπτονταν τα Κοτύωρα για επαγγελματικούς λόγους ή για να βρουν εργασία, συχνά κατευθύνονταν αρχικά στην αυλή της εκκλησίας. Εκεί, οι τακτικοί πολίτες, κυρίως ηλικιωμένες γυναίκες, φρόντιζαν να κατευθύνουν τους ξένους σε σπίτια που ήταν πρόθυμοι να τους φιλοξενήσουν.

Ακόμα κι αν κάποιος έφτανε αργά το βράδυ, η φιλοξενία παρέμενε δεδομένη. Στα περισσότερα σπίτια, οι ξένοι ήταν καλοδεχούμενοι και γίνονταν αποδεκτοί χωρίς δισταγμό. Αντίθετα, σε περιπτώσεις που απευθύνονταν σε πλούσιες οικογένειες («τρανά τζάκια»),όπου αντί να τους φιλοξενήσουν τους δίνανε χρήματα και τους λέγανε να πάνε να μείνουν σε καφενείο. , συχνά με κάποια εύσχημη δικαιολογία.

«Έχομε άρρωστον και ‘κ’ ευπορούμε να μονάζομε. Έπαρ’ αβούτο το γορόσ’ και δέβα μένον ση Φιταγκούρ την καϊβέν»

Αν μαθευόταν όμως αυτό, δε γλύτωναν από το κουτσομπολιό, πού παραμόνευε πάντα και άγρια ξέσπαγε σε βάρος τους

Ο Θεσμός της Φιλοξενίας ως Κληρονομιά

Η ποντιακή φιλοξενία ήταν κάτι παραπάνω από μια πρακτική· ήταν κομμάτι της πολιτισμικής τους ταυτότητας. Στις δύσκολες εποχές, η αλληλοϋποστήριξη αυτή λειτουργούσε ως δίκτυο ασφαλείας, ενώ παράλληλα ενίσχυε τις σχέσεις μεταξύ των κοινοτήτων.

Αυτό το παράδειγμα ανθρωπιάς και σεβασμού προς τον συνάνθρωπο παραμένει ζωντανό μέχρι σήμερα, προσφέροντας πολύτιμα μαθήματα για τη δύναμη της αλληλεγγύης και τη σημασία της διατήρησης των παραδόσεων.

Συντάκτης  Δέσποινα Μπλάτζα – https://morfeszois.com/