Το πρωτοφανές μπλακ άουτ που έπληξε την Ισπανία και μεγάλο μέρος της Πορτογαλίας τη Δευτέρα 28 Απριλίου δεν ήταν απλώς μια συνηθισμένη διακοπή ρεύματος. Ήταν ένας ενεργειακός «Αρμαγεδδώνας» που παρέλυσε βασικές υποδομές, βύθισε εκατομμύρια πολίτες στο σκοτάδι και άφησε πίσω του ένα αναπάντητο ερώτημα: τι ακριβώς συνέβη;

Το ρεύμα διακόπηκε ξαφνικά, αφήνοντας ολόκληρες πόλεις χωρίς ηλεκτρική ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, πρόσβαση στο διαδίκτυο και ακόμη και στα μετρητά μέσω ΑΤΜ. Ολόκληρο το σιδηροδρομικό δίκτυο — από τα τρένα μεγάλων αποστάσεων μέχρι τους συρμούς του μετρό — παρέλυσε, δημιουργώντας σκηνές χάους και πανικού. Το 43% της ζήτησης καλύφθηκε μόλις έως αργά το βράδυ, κυρίως με τη βοήθεια των ενεργειακών διασυνδέσεων από Γαλλία και Μαρόκο. Οι εικόνες από τη Μαδρίτη, με τους κατοίκους να ξεσπούν σε χειροκροτήματα όταν επανήλθε το ρεύμα, αποτύπωσαν τη δραματικότητα της κατάστασης.

Ένα γεγονός χωρίς προηγούμενο

Οι Αρχές χαρακτήρισαν το φαινόμενο «εξαιρετικό και έκτακτο». Ο Eduardo Prieto της Red Eléctrica, της ισπανικής εταιρείας διαχείρισης ενέργειας, δήλωσε πως δεν υπάρχουν ακόμη επαρκή στοιχεία για τα αίτια. Παρομοίως, η πορτογαλική REN έκανε λόγο για «1000 και 1 πιθανές αιτίες», χωρίς να αποκλείσει τίποτα.

Πιθανά σενάρια – από το φυσικό στο ψηφιακό

Μεταξύ των επικρατέστερων θεωριών που εξετάζονται είναι:

• Ατμοσφαιρικές διαταραχές: Ορισμένοι ειδικοί μίλησαν για σπάνια ατμοσφαιρική δόνηση, που προκάλεσε ηλεκτρομαγνητικές ταλαντώσεις στις γραμμές υψηλής τάσης, οδηγώντας σε ασυγχρονισία και διαδοχικές καταρρεύσεις στα δίκτυα. Αν και η REN αργότερα διέψευσε αυτή την εκδοχή, το ενδεχόμενο ενός φυσικού φαινομένου παραμένει ανοιχτό.

• Δομική βλάβη στο δίκτυο: Υπάρχουν υποψίες για τεχνική αποτυχία στη διασύνδεση Ισπανίας-Γαλλίας. Η απώλεια ισχύος φαίνεται πως ξεπέρασε τα ευρωπαϊκά στάνταρ ασφαλείας, προκαλώντας διαδοχική κατάρρευση του ισπανικού συστήματος.

• Πίεση από τις ΑΠΕ – Το «greenout»: Η ενεργειακή μετάβαση στην Ιβηρική είναι ραγδαία, με τη χρήση ΑΠΕ (αιολικά, ηλιακά) να φτάνει σε ιστορικά υψηλά. Κάποιοι αναλυτές μιλούν για «greenout» — ένα είδος κατάρρευσης του συστήματος λόγω υπερφόρτωσης από διακοπτόμενες ανανεώσιμες πηγές. Όμως άλλοι, όπως ο αναλυτής της S&P Daniel Muir, απορρίπτουν αυτό το σενάριο ως απίθανο.

• Κυβερνοεπίθεση ή σαμποτάζ; Παρότι ορισμένοι αξιωματούχοι, όπως ο πρόεδρος της Ανδαλουσίας, άφησαν ανοιχτό το ενδεχόμενο κυβερνοεπίθεσης, τα εθνικά κέντρα κυβερνοασφάλειας Ισπανίας και Πορτογαλίας αρνήθηκαν ότι υπάρχουν σχετικές ενδείξεις. Ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ διαβεβαίωσε ότι οι εθνικοί μηχανισμοί είναι ενεργοί και πως η έρευνα συνεχίζεται χωρίς να αποκλείεται τίποτα.

Τι σημαίνει αυτό για το μέλλον;

Το μπλακ άουτ στην Ιβηρική Χερσόνησο δεν είναι απλώς ένα περιστατικό τεχνικής φύσεως. Αποκαλύπτει την αυξανόμενη ευαλωτότητα των σύγχρονων διασυνδεδεμένων δικτύων, αλλά και την πίεση που δέχονται από την ενεργειακή μετάβαση και τις γεωπολιτικές απειλές. Η ανάγκη για ενίσχυση της υποδομής, επανασχεδιασμό ασφαλείας και διαχείρισης κρίσεων γίνεται πλέον επιτακτική.

Όσο οι έρευνες προχωρούν, ένα είναι σίγουρο: οι κυβερνήσεις Ισπανίας και Πορτογαλίας, αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση, οφείλουν να αναλύσουν σε βάθος τα αίτια και να επενδύσουν στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των ενεργειακών τους συστημάτων. Γιατί, στον σημερινό κόσμο, μια διακοπή ρεύματος μπορεί να παραλύσει τα πάντα — από την οικονομία έως την καθημερινή ζωή.

Θα αντέξει η Ευρώπη το επόμενο τέτοιο σοκ;

Συντάκτρια  Δέσποινα Μπλάτζα –https://morfeszois.com/