Το τραύμα δεν τελειώνει πάντα εκεί όπου ξεκίνησε. Μπορεί να σβήσει από τη μνήμη, να θαφτεί στη σιωπή, αλλά η επίδρασή του να συνεχίζεται — όχι μόνο στη ζωή της γυναίκας που το βίωσε, αλλά και στα παιδιά της. Η επιστήμη μάς δείχνει πλέον με σαφήνεια ότι το παιδικό τραύμα της μητέρας μπορεί να έχει διαγενεακές συνέπειες, προκαλώντας προβλήματα στη συναισθηματική και συμπεριφορική ανάπτυξη των παιδιών.

Η αόρατη διαδρομή του τραύματος: Όταν το παρελθόν δεν μένει πίσω

Το παιδικό τραύμα της μητέρας, ειδικά όταν πρόκειται για κακοποίηση ή παραμέληση, μπορεί να μετατραπεί σε έναν αόρατο, αλλά ισχυρό παράγοντα κινδύνου για την επόμενη γενιά. Δεν πρόκειται απλώς για μια “δύσκολη παιδική ηλικία”, αλλά για ένα φορτίο που επιδρά στον τρόπο που η γυναίκα σχετίζεται, αντιδρά στο στρες και ασκεί τον μητρικό της ρόλο.

Οι επιστημονικές έρευνες δείχνουν πως τέτοιες εμπειρίες αλλάζουν τους νευροβιολογικούς μηχανισμούς ρύθμισης του στρες, όπως τη λειτουργία του άξονα υποθαλάμου–υπόφυσης–επινεφριδίων (HPA). Αυτή η μεταβολή οδηγεί σε υπερευαισθησία στο άγχος, κάτι που δεν μένει απαρατήρητο από το παιδί.

Όταν τα παιδιά “νιώθουν” το αθεράπευτο τραύμα

Τα παιδιά που μεγαλώνουν κοντά σε μητέρες με άλυτα τραύματα μπορεί να εμφανίσουν δυσκολίες συναισθηματικής ρύθμισης, αυξημένο άγχος, ανασφάλεια, ή ακόμη και επιθετικότητα. Οι συμπεριφορές αυτές δεν είναι αυθαίρετες, αλλά ενδέχεται να αντανακλούν την εσωτερική συναισθηματική αστάθεια της μητέρας, που λειτουργεί ως καθρέφτης του παρελθόντος της.

Έρευνες όπως των Plant et al. (2015) έχουν δείξει πως η αθεράπευτη τραυματική εμπειρία σχετίζεται με νευροφυσιολογικούς δείκτες, όπως η ασυμμετρία άλφα στον μετωπιαίο λοβό, η οποία έχει συνδεθεί με ευαλωτότητα στο άγχος και στην κατάθλιψη.

Από τη σιωπή στην επίγνωση – χωρίς ενοχές

Η αναφορά σε αυτές τις επιδράσεις δεν γίνεται για να κατηγορηθούν οι μητέρες. Αντιθέτως, ο στόχος είναι να φωτιστεί η σημασία της επίγνωσης. Πολλές γυναίκες που κουβαλούν τραύματα από την παιδική τους ηλικία ποτέ δεν είχαν την ευκαιρία να ζητήσουν βοήθεια. Καλούνται να μεγαλώσουν παιδιά ενώ οι ίδιες αναζητούν ακόμα ασφάλεια.

Η ευθύνη δεν είναι ατομική, αλλά κοινωνική και πολιτισμική. Και αυτό που χρειάζεται δεν είναι ενοχή, αλλά κατανόηση, υποστήριξη και χώρος για θεραπεία.

Πρόληψη και παρέμβαση: Ελπίδα πριν την αναπαραγωγή του πόνου

Η πρόληψη ξεκινά πολύ πριν γεννηθεί το παιδί. Υποστήριξη στις γυναίκες με ιστορικό τραύματος κατά την εγκυμοσύνη και τη λοχεία, μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά. Παρεμβάσεις όπως η ενσυνειδητότητα (mindfulness), η ψυχολογική στήριξη, η ενίσχυση της συναισθηματικής σύνδεσης με το βρέφος και η ομαδική ψυχοεκπαίδευση, αποδεικνύονται αποτελεσματικά εργαλεία.

Σε ευρύτερο επίπεδο, οι πολιτικές υγείας οφείλουν να περιλαμβάνουν δωρεάν και προσβάσιμες υπηρεσίες ψυχικής υγείας για εγκύους και νέες μητέρες. Η κατάρτιση επαγγελματιών πάνω στις διαγενεακές επιπτώσεις του τραύματος είναι επένδυση στο μέλλον της κοινωνίας μας.

Το τραύμα είναι κληρονομιά – αλλά και η θεραπεία το ίδιο

Η ιστορία ενός παιδιού δεν ξεκινά από το μηδέν. Κουβαλά σκιές, προσδοκίες, πόνους και ελπίδες που προϋπήρχαν. Όμως τίποτα δεν είναι αναπόφευκτο. Το ίδιο το τραύμα που μπορεί να μεταδοθεί από γενιά σε γενιά, μπορεί και να σταματήσει — με αναγνώριση, υποστήριξη και αγάπη.

Το παρελθόν δεν αλλάζει. Αλλά το πώς το κουβαλάμε, ναι.

Θέλεις περισσότερα άρθρα;  Ακολούθησέ μας στο https://www.facebook.com/profile.php?id=61574820057874  και το https://www.instagram.com/morfeszois/  για να μη χάνεις τίποτα!

Αν αυτό το άρθρο σου πρόσφερε κάτι πολύτιμο, συνέχισε να φροντίζεις το σώμα και το μυαλό σου μέσα από τις υπόλοιπες σελίδες της κατηγορίας  https://morfeszois.com/katigories/ygeia/

Συντάκτρια  Δέσποινα Μπλάτζα –https://morfeszois.com/