Η γοητεία της ελληνικής γαστρονομίας δεν ξεκινά από την εποχή του Βυζαντίου ή της Οθωμανικής περιόδου. Αντιθέτως, ξεκινά από πολύ πιο παλιά — από την προϊστορική Σαντορίνη του 1600 π.Χ., όπου οι αρχαιολόγοι φέρνουν στο φως στοιχεία που επιβεβαιώνουν κάτι εντυπωσιακό: το αγαπημένο μας σουβλάκι ψηνόταν ήδη τότε πάνω σε ειδικές σχάρες με εργονομικό σχεδιασμό!

 Οι κρατευτές του Αιγαίου: Οι πρώτες σχάρες για σουβλάκι

Στις ανασκαφές του Ακρωτηρίου στη Θήρα (Σαντορίνη), ο αρχαιολόγος Χρήστος Ντούμας και η ομάδα του εντόπισαν αντικείμενα που ονομάστηκαν «κρατευτές» — πήλινα σκεύη με εγκοπές, τρυπούλες αερισμού και διακόσμηση σε σχήμα κριαριού. Χρησιμοποιούνταν για να ψήνονται κομμάτια κρέατος σε ξύλα, δηλαδή το πρόγονο του σημερινού σουβλακιού.

«Το σουβλάκι κατάγεται από το Αιγαίο», λέει ο Χρήστος Ντούμας. «Οι Τούρκοι ήρθαν τον 15ο αιώνα. Αυτά που ανακαλύψαμε στη Σαντορίνη είναι 3.500 χρόνια παλαιότερα!»

 Τι έτρωγαν οι Έλληνες του 1600 π.Χ.;

Η ηφαιστειακή έκρηξη της Θήρας αποδείχθηκε αρχαιολογικός «θησαυρός». Η τέφρα διατήρησε φακές, φάβα, κριθάρι, αμύγδαλα, ελιές, ακόμα και αποξηραμένα ψάρια. Τα σπιτικά πιθάρια αποκάλυψαν και την παραγωγή γάρου, μιας εκλεκτής σάλτσας από ψάρι που οι Ρωμαίοι λάτρεψαν αιώνες αργότερα, αλλά οι Έλληνες ήδη χρησιμοποιούσαν.

«Μέσα σε πιθάρια βρήκαμε και σαλιγκάρια από την Κρήτη. Ο εμπορικός και γαστρονομικός χάρτης του Αιγαίου ήταν ήδη ανεπτυγμένος», σημειώνει ο Ντούμας.

 Κρέας, θαλασσινά και αρχαία γάστρα

Η δίαιτα των Μινωιτών περιλάμβανε αιγοπρόβειο κρέας, λίγο κυνήγι, και μεγάλη ποικιλία θαλασσινών: αχινούς, κυδώνια, αχιβάδες. Το φαγητό βραζόταν ή ψηνόταν σε ειδικά σκεύη, ενώ έχουν βρεθεί και φορητές γάστρες, με καπάκι και φωτιά πάνω-κάτω — μια πρώιμη μορφή μαγειρικής φούρνου!

 Το σύκο ως γλυκό και καθαρτικό

Μία από τις βασικές γλυκές τροφές ήταν το αποξηραμένο σύκο, που χρησιμοποιούταν και ως φυσικό καθαρτικό. Η «ζάχαρη» των αρχαίων Ελλήνων ήταν φυσική, φυτική και τοπική.

 Η καταγωγή του κεφτέ και ο μύθος της τουρκικής κουζίνας

Ο Ντούμας θυμάται μια συνομιλία με τον κορυφαίο Τούρκο ελληνιστή Εκρέμ Ακουργκάλ, ο οποίος ξεκαθάρισε:

«Η λέξη “κεφτές” δεν είναι τουρκική. Είναι ελληνική, από το “κοπτόν κρέας” του Βυζαντίου. Οι νομάδες Τούρκοι δεν είχαν κουζίνα – την πήραν από τους Έλληνες.»

 Η πρώτη μορφή μεσογειακής διατροφής

Η διατροφή που σήμερα προτείνεται από γιατρούς και διατροφολόγους ως υγιεινή και μακροβιότερη φαίνεται πως έχει τις ρίζες της στο Αιγαίο. Καλλιέργειες, ελαιόλαδο, όσπρια, ψάρι και περιορισμένο κόκκινο κρέας: αυτό ήταν το διαιτολόγιο των ανθρώπων του Ακρωτηρίου.

 Ένα πολιτισμικό και γαστρονομικό αποτύπωμα

Οι ανακαλύψεις στη Σαντορίνη δεν αποκαλύπτουν μόνο μια υψηλού επιπέδου κουζίνα, αλλά και έναν πολιτισμό που ήξερε να μαγειρεύει, να αποθηκεύει και να απολαμβάνει. Το σουβλάκι, λοιπόν, δεν είναι απλώς μια αγαπημένη ελληνική συνήθεια. Είναι ένα κομμάτι της πολιτισμικής μας ταυτότητας, που ξεκινά από την προϊστορία και φτάνει στο σήμερα.

Η ιστορία του σουβλακιού και της αρχαιοελληνικής διατροφής μάς θυμίζει πως η γευστική ταυτότητα του Αιγαίου είναι πανάρχαια. Με ρίζες γερά στερεωμένες στο χώμα, στη θάλασσα και στη φωτιά. Όταν τρως ένα σουβλάκι σήμερα, γεύεσαι 3.500 χρόνια ιστορίας.

Θέλεις περισσότερα άρθρα;  Ακολούθησέ μας στο https://www.facebook.com/profile.php?id=61574820057874  και το https://www.instagram.com/morfeszois/  για να μη χάνεις τίποτα!

Αν αυτό το άρθρο σου κίνησε το ενδιαφέρον, συνέχισε να εξερευνάς τον κόσμο του πολιτισμού μέσα από τις υπόλοιπες σελίδες της κατηγορίας  https://morfeszois.com/katigories/politismos/

Συντάκτρια  Δέσποινα Μπλάτζα –https://morfeszois.com/